Toelichting op de balans

Het eigen vermogen van onze gemeente bestaat uit verschillende reserves. In deze paragraaf gaan we alleen in op de hoofdzaken rond deze reserves. De bijlagen die we hieronder noemen, geven een uitgebreider beeld van de diverse reserves en de veranderingen die er in 2019 waren.

Bijlage: specificatie reserves en voorzieningen
Bijlage: specificatie bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn
Bijlage: specificatie algemene reserve
Bijlage: specificatie bestemmingsreserve overlopende projecten

Het overzicht hieronder laat de stand van het eigen vermogen per 31 december 2019 zien.

Mutaties reserves
Hieronder geven we een korte toelichting op de belangrijkste reserves en de ongewone
veranderingen in 2019. Volgens het BBV bestaat het eigen vermogen uit drie categorieën:
algemene reserve, bestemmingsreserves en saldo van de jaarrekening.

Algemene reserve (07.54)
In de beginbalans is het voordelig rekeningresultaat van 2018 (€ 26,1 miljoen) verrekend met de Algemene reserve. Onderdeel van de Algemene reserve zijn de in het verleden ontstane tekorten bij het Grondbedrijf. Deze zijn in 2019 afgelost, zoals u dit heeft besloten bij de vaststelling van de jaarstukken 2018. Voor een totaal overzicht van de mutaties verwijzen wij u naar bijlage Algemene Reserve.

Bestemmingsreserves (07.55)
Reserve Sportactiviteiten (geen verandering)
De reserve is bedoeld om schommelingen op te vangen in uitgaven, die vooral worden
veroorzaakt door eenmalige activiteiten. In 2019 is er een kleine vermeerdering geweest, per
saldo is deze reserve nagenoeg niet veranderd.

Overlopende projecten (toename van € 0,1 miljoen)
Er blijven elk jaar wel exploitatiebudgetten over, omdat we ze niet of maar voor een deel uitgeven. We bepalen elk jaar welke bedragen we overbrengen naar het volgende jaar. In bijlage D staat een overzicht van de budgetten die we overbrengen naar 2020. Het gaat in totaal om € 6,3 miljoen. We doen dit volgens de kaderstelling overlopende budgetten en kredieten. De vrijval van € 1,6 miljoen die u in bijlage D ziet staan zijn budgetten van 2018 die we in 2019 niet hebben gebruikt. Deze budgetten vallen vrij in de exploitatie. We lichten ze daar ook toe.

Reserve Zwitsal park (afname van € 2,4 miljoen)
De reserve Zwitsal is met name ter dekking van de kosten herstructurering van de openbare ruimte op het Zwitsalterrein, de vastgoedexploitatie van panden en terreinen en risico’s. In 2017 is vanuit de reserve € 719.000 gedoteerd aan de in te stellen voorziening bodemsanering Zwitsal. In 2019 is een extra storting vanuit de reserve aan deze voorziening gedaan op basis van de actuele raming in 2019.
Tenslotte is in 2019 € 1 miljoen onttrokken aan de reserve naar aanleiding van besluitvorming bij de Voorjaarsnota 2019.

Reserve Topsportevenementen (toename € 0,04 miljoen)
De Topsportevenementenreserve is in 2009 door de raad ingesteld om het mogelijk te maken regelmatig te participeren in het naar Apeldoorn (in het bijzonder Omnisport) halen van topsportevenementen. In 2019 is het voordeel op het budget voor topsportevenementen van 2019 van ca. € 40.000 in de reserve gestort.

Algemene reserve Grondbedrijf (afname € 16,1 miljoen)
De afname van € 16,1 miljoen van de ARG bestaat uit de volgende mutaties:

Het werkelijke resultaat over 2019 was € 3,3 miljoen meer dan we hadden begroot. Bij deze jaarrekening stellen we voor dit extra resultaat toe te voegen aan de ARG. De stand van de ARG komt hiermee op € 17,3 miljoen. Dat is € 4,8 miljoen hoger dan het voor 2019 vastgestelde minimumniveau van de ARG. In het bestemmingsvoorstel bij deze jaarrekening stellen wij u voor om € 4,8 over te hevelen naar de Algemene reserve van het concern. Een toelichting op het weerstandsvermogen van het Grondbedrijf vindt u in de paragraaf Weerstandsvermogen van deze jaarrekening. Meer informatie over het resultaat van het Grondbedrijf vindt u in het MPG 2020.

Reserve onderhoud stadhuis (geen verandering)
Het restant van deze reserve zal betrokken worden bij de financiële doorwerking van het nieuwe onderhoudsplan van het stadhuis. Dit onderhoudsplan zal in 2020 gereed zijn.

Reserve frictiekosten (toename € 0,3 miljoen)

De reserve frictiekosten is ingesteld om kosten i.v.m. de reorganisatie(s) te kunnen opvangen zoals b.v. omscholingskosten en bemiddelingskosten van bovenformatieven, die ondergebracht zijn bij het loopbaancentrum (LBC). In 2019 is het exploitatiesaldo van het loopbaancentrum gestort in de reserve frictiekosten (mobiliteit).

Reserve bedrijfsvoering Griffie (geen verandering)
Dit betreft de bedrijfsvoeringsreserve van de griffie.

Egalisatiereserve explosieven (toename van € 0,05 miljoen)
U heeft deze reserve in 2016 ingesteld om de kosten voor explosievenruiming in de komende jaren te betalen. We hebben hiervoor ook in 2019 geld gekregen van het Ministerie van Binnenlandse Zaken en Koninkrijksrelaties (BZK). Per saldo hebben we € 0,05 miljoen van dit geld minder besteed en in de reserve gestort.

Bestemmingsreserve Ontwikkeling Apeldoorn (BROA)
In bijlage B ziet u welke bedragen uit de BROA we in 2019 hebben gebruikt en welke bedragen we erin hebben gestort.

Reserve vernieuwen bomenbestand (geen verandering)
Het saldo van deze reserve per saldo ongewijzigd gebleven.

Reserve huisvestingslasten (afname van € 0,2 miljoen)
Deze reserve is volgens begroting onttrokken en zal worden opgeheven. Na de verbouwing van het stadhuis zijn er geen middelen meer nodig voor interne verhuizingen, waarvoor deze reserve was bedoeld.

Bedrijfsvoeringsreserve (toename van  0,5 miljoen)
Deze reserve is per 31 december 2019 € 2,9 miljoen. Dit saldo is het resultaat van de onttrekkingen op basis van besluitvorming van de Directie en een storing ten gunste van de reserve als gevolg van het niet volledig invullen van vacatures door nieuw personeel of inhuur.
Aangezien de reserve een door de Raad vastgesteld maximum heeft van € 2,0 miljoen, is € 0,9 miljoen vrijgevallen ten gunste van het jaarrekeningresultaat.

Reserve grondwater beheer (afname € 0,2 miljoen)
De onttrekking aan de reserve is ingezet voor kosten grondwater beheer aan de Parelhoender en Methusalemlaan.

Reserve Onderwijshuisvesting (toename € 0,8 miljoen)
We hadden in 2019 een voordeel op onderwijshuisvesting, dit hebben we in de reserve
gestort. Voor een inhoudelijke toelichting, zie programma 5 taakveld 4.2 onderwijshuisvesting.

Reserve Sociaal Domein (afname € 6 miljoen)
Bij het vaststellen van de jaarrekening 2015 heeft de gemeenteraad besloten een reserve sociaal domein in te stellen. Met het instellen van deze reserve werd het uitgangspunt van het gemeentebestuur geborgd, dat de gelden die wij hebben ontvangen voor het sociaal domein hier ook beschikbaar voor bleven. Er is namelijk ook besloten voor de jaren 2015 tot en met 2018 een hek rond de budgetten voor het sociaal domein te plaatsen. De reserve sociaal domein was hieraan gekoppeld en moest de financiële risico’s in het sociaal domein voor de komende jaren afdekken en nieuwe investeringen in het transformatieproces mogelijk maken.
Bij de jaarrekening 2018 is een bedrag van € 4,5 miljoen onttrokken aan deze reserve als resultaatbestemming. Daarnaast is de resterende € 1,5 miljoen onttrokken en uitbetaald aan de regiogemeenten als overschot MO/BW 2015-2018. De reserve wordt na 2019 niet meer gebruikt en kan daarmee komen te vervallen.

Reserve hoger onderwijs (toename € 0,5 miljoen)
Er is een reserve hoger onderwijs ingesteld om een impuls te geven aan het hoger onderwijs in Apeldoorn ten behoeve van het versterken van de economische positie. Om de gemeente Apeldoorn als initiatiefnemer bereidheid te laten tonen in een dergelijke ontwikkeling is besloten om vanuit de algemene reserve € 2 mln. te storten in een bestemmingsreserve hoger onderwijs. Echter met de onderwijsinstellingen wordt gesproken over investeringen voor de komende anderhalf jaar voor een bedrag van € 1,5 mln., waardoor € 0,5 mln. in de reserve kan blijven.